اادر خدمت اصلاح الگوی مصرف

 
 

سایت اطلاع رسانی اسفندیار عباسی

  دریافت قلم فارسی (فونت) مناسب  

صفحه اصلی    معرفی سایت    تازه های سایت    همکاری با سایت   درباره اسفندیار عباسی    تماس با ما

مقاله ها و پیوندها:    بخش اول - آلودگی اطلاعاتی    بخش دوم - توسعه محلی 

خدمات پشتیبانی پژوهش            خدمات پشتیبانی نشر             خدمات پشتیبانی توسعه محلی

 برای پژوهشگران          برای اولیا و مربیان           برای برنامه ریزی و سیاستگذاری       

    ا مقاله ها و پیوندها - توسعه محلی و اصلاح الگوی مصرف ا

 

مقدمه

نمونه های موفق توسعه محلی

فناوری های مناسب

اااااااااا- آب

اااااااااا- غذا

اااااااااا- انرژی

اااااااااااااااااااااابهینه سازی مصرف

 ااااااااااااااااااااامتنوع سازی منابع

 اااااااااااااااااااااامحلی سازی تولید

 اااااااااااااااااااااافرهنگ آموزی

اااااااااا- ضایعات

اااااااااا- حمل و نقل

اااااااااا- ساخت و ساز

اقتصاد

جهانبینی و فرهنگ

جامعه سازی

 

 

 

 

 

 

نقش ما شهروندان

فرد فرد جامعۀ مصرف کننده نقشی عظیم در بهینه سازی مصرف انرژی دارد. در واقع بدون مشارکت مردم در صرفه جویی در مصرف برق، بنزین، گازوییل و گاز طبیعی، دیگر تلاش ها به نتیجه مطلوب نمی رسد. مسلما در آینده با بالا رفتن هزینۀ انرژی شاهد تلاش های فردی بیشتری برای استفاده بهینۀ این منابع مشترک در منزل، کار و تفریح خواهیم بود. بیشتر بخوانید  بتنسیتنس ینستی نستینتسینسنیتس

 

 

 

تولید برق

استعداد عظیمی برای بهینه سازی مصرف انرژی در فرآیند تولید و توزیع برق وجود دارد. امروزه که فناوری ها، روز به روز نو می شود، ادامه استفاده از فناوریِ نیروگاه های حرارتی با استفاده از سوخت فسیلی و توربین های بخار مترادف با پافشاری بر روشی است که بیش از 5 دهه از عمر آن می گذرد. بیشتر بخوانید  بتسنتنس ینستی نستینتسی نتسی نت سینت سنیت

 

 

 

پایان وابستگی به خودرو

در عصر ما دوچرخه پیشرفته ترین وسیله نقلیه محسوب می شود کما اینکه بسیاری از شهرهای بزرگ جهان مثل پاریس، برلین، توکیو، بارسلون، مونیخ و مونترال اقدامات ویژه ای برای تسهیل تردد دوچرخه در سطح شهر اجرا کرده اند. بیشتر بخوانید. بتسنتنسیت سنتنستنستینتس نیتنستینست یست

 

 

وقتی بزرگراه ها می روند

ا نمای بزرگتر

رییس «انیستیتو حمل و نقل کره جنوبی»، دکتر کی یون هوانگ، در خط مقدم نوآوری های رشته شهرسازی در جهان قرار گرفته است. این نوآوری ها حاکی از روندی جدید در این رشته است چون صرفه جویی های عظیمی در مصرف انرژی و پاکیزگی بیشتر هوا در کلان شهرهای آلوده دنیا را نوید می دهد. تعداد رو به رشدی از شهرهای بزرگ جهان، مثل سئول، پایتخت کره جنوبی، با حذف بزرگراه های خود، اقدام به احداث بوستان های شهری، بلوارهای جذاب (برای پیاده روی، دوچرخه سواری و خرید) و طراحی محله های مسکونی- تجاری کرده اند. بیشتر بخوانید  بتینتسنت سنیتنستی نستینست ینتسینتس یسیت

 

 

 

تولید انرژیِ محلی: راهکاری مؤثر برای اشتغالزایی و خودکفایی در روستاها

در آمریکا برای اسکان بومیانِ آن قلمروهای ویژه ای اختصاص یافته است. این قلمرو ها که رِزِروِیشِن نامیده می شود فقیرنشین ترینِ جوامع دنیا را در خود جای داده است. هنری رِد کلاد یکی از بومیان مبتکر ساکن در یکی از این قلمرو هاست که با اشاعه فناوری انرژی خورشیدی و بادی در بین جوانان جامعه خود نه تنها از هزینه انرژی در روستای خود کاسته بلکه به یک کارآفرین و تولیدکننده موفقِ پانل های خورشیدی در منطقه بدل شده است. بیشتر بخوانید  تبنتسنت نت تینت  ست نست نستی

 گزارش می کند که کم

 

 

چهره ای ماندگار در احیای بذرهای اصیل

بدون شک یکی از فناوری های مناسب برای دستیابی به صرفه جویی عظیم در انرژی، بذرهای اصیل است. بذرهای اصیل به بذرهایی گفته می شود که طی قرون از طریق لقاح طبیعی در محیط مزرعه تکثیر شده است. اینگونه بذرها نسبت به کلیه فشارهای محیطیِ اقلیم خاص خود، از جمله آفات، امراض و تغییرات آب و هوایی، مقاوم اند. به این نوع بذر، بذر بومی نیز می گویند. نکته قابل توجه دیگر اینکه برای رشد کامل و ثمردهیِ رضایتبخش، بذرهای بومی نیازی به کود و سموم شیمیایی ندارند. بیشتر بخوانید   تسنتس نتسنی تسنی سنت سنیتس  تبنستسن سنتسنیت نست ینسنیت تنتن

 

 

 

 

 

 

 

 

 

فناوری های مناسب برای تامین و بهینه سازی مصرف انرژی  

کمتر جامعه ای در جهان از تبعاتِ اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطیِ تغییرات آب و هوایی در امان مانده است. این تبعات در قالب بحران های شدید اقتصادی مثل رکود، بیکاری، گرانیِ انرژی، ارزاق و دیگر مایحتاج روزمره مردم و نیز بروز بلایای سهمگین و پرهزینۀ طبیعی از نوع سونامی، سیل، خشکسالی و پدیده گرد و غبار پدیدار شده است. خوشبختانه تلاش بشر در جوامع بزرگ و کوچک دنیا، از جمله در دهکده های سالم، برای بهره گیری از فناوری های مناسب به منظور دستیابی به انرژی محلی، متنوع سازی منابع انرژی و بهینه سازی مصرف پیشاپیش آغاز شده است. ضمن تقویت فرهنگ آموزی، کسبِ توانایی بیشتر در دستیابی به مقاومت بیشتر و توانِ احیای مجدد این جوامع پس از رویارویی با تبعاتِ جهانی، ملی و محلیِ این دو پدیده، از دستاوردهای این تلاش ها بوده است. تجارب علمی و عملیِ به دست آمده از این تلاش ها، مجموعه ای ارزنده جهت الگوبرداری و نوآوری بیشتر در دیگر جوامع فراهم کرده است. بی شک به علت احتمالِ تداوم و تشدید تحریم ها بر علیه ایران، اهمیت بررسی این تجارب به منظور کاهش وابستگی به سوخت های فسیلی در راستای تحقق هدفِ راهبردیِ اقتصاد مقاومتی، دو چندان است. در اینجا مقدمتا، به منظور روشن کردنِ پیش زمینه بحث حاضر به ذکر چند نکته تاریخی و فنی می پردازیم. تبتسنت سنیتسنی سنیت سنیت نست نسیت سنتی نست ینست ینست ینست ینست ین تسنی

انسان همواره به منظور ایجاد حرارت، روشنایی، انجام کار و حملِ چیزها، به انرژی نیازمند بوده است. در طی قرون برای دستیابی به انرژیِ مورد نیاز، بشر از منابع متنوعی از انرژی بهره می برده است. انرژی عضلانی (انسانی و حیوانی)، هیزم، بوته های خشک بیابان، انرژی باد و حرارت خورشید از این جمله بوده اند. قابل توجه اینکه پیش از اکتشاف، استخراج و توزیعِ تجاریِ نفت خام در جهان در اواسط قرن نوزدهم، هیچ منبعِ واحدِ انرژی تا این حد تاثیری عمیق و گسترده بر جهت گیریِ توسعۀ دانش و فناوری بشر نداشت. حتی زغال سنگ، که از منابع کانی انرژی است و قبل از نفت مورد استفاده وسیع صنعت بود، تاثیری قابل قیاس با نفت، بر تمامی حوزه های زندگی بشر، نداشت. این تاثیرِ نافذ به حدی است که کمتر چیزی یا فعالیتی را در زندگی امروز می توانیم شناسایی کنیم که به گونه ای به نفت ارتباط نداشته باشد. سسیسبسیبسب سبسیبسبسبسبس یتبتسن سنتسنیتنستی نستی نسیت تبتسنتسی

حتی اگر شیئی مستقیما از نفت یا مشتقات آن ساخته نشده باشد، چنانچه در فرآیند تولید آن دقت کنیم، جای پای نفت را به وضوح خواهیم یافت. مثلا غذایی که می خوریم عموما حاصلِ کشاورزی با نهاده های شیمیایی (مثل انواع سموم، کود و بذرهای اصلاح شده و تراریخته) است که برای تولید آنها، به عنوان مواد اولیه و منبع انرژی، از منابع فسیلی مرتبط با نفت استفاده می شود. به همین نحو، ادامه تولید پارچه برای انواع البسه، انواع اشیای پلاستیکی، کلیه وسایل نقلیه و سوخت آنها، انواع شوینده ها و بسیاری دیگر از کالاهای پرمصرفِ امروز، بدون وجود نفت ممکن نیست. حتی تولید و توزیعِ برق، در مقیاسی که هم اکنون شاهد آنیم، به برکت استخراج منابع سوختی مرتبط با نفت است چرا که بدون این منابع شاهد رشد صنایع سیمان و آهن آلات ساختمانی در حد کنونی آنها نمی بودیم و بدون این مصالح صنعتی، ساخت نیروگاه ها و سدهای آبی در تعداد و مقیاسی که امروزه وجود دارد قابل تصور نبود. تست سنتینستی نستی نسیت نستی نست ینستی نستی نست ینستی سنتی نست ی

دلیل استقبال بشر از نفت و استمرار استفاده از آن، به رغم مسایل زیست محیطیِ جدیِ مرتبط با سوخت های فسیلی، را به دو عامل می توان نسبت داد: الف) ویژگی های ذاتیِ نفت و ب) ثروت، قدرت و نفوذ بی سابقه ای که این مادۀ کانی به گروه نسبتا کوچکی از انسان ها از طریق اکتشاف، استخراج و فروش آن در سطح جهانی داده است. به طور کلی ویژگی های مطلوب نفت که موجب محبوبیت آن در توسعه صنعتی کشورها شده را می توان به این صورت برشمرد: 1) مایع است، 2) شامل ترکیبات هیدروکربنی است و 3) از زغال سنگ پاکیزه تر می سوزد. مایع بودن نفت، حمل و جابجایی این سوخت فسیلی را آسان می کند. مثلا، اختراع و تولید انبوهِ انواع وسایل نقلیه موتوری بدون سوخت مایعی مثل بنزین قابل تصور نبود. ترکیبات هیدروکربنی نفت نیز قابلیت تبدیل به تعداد بیشماری از مصنوعات را به وجود آورده است، از این جمله انواع سوخت های مایع، منسوجات، داروها، مواد پلاستیکی، آسفالت و انواع روغن ها را می توان مثال زد. و نفت، همراه با گاز طبیعی، به عنوان سوخت، تولید برق را به طرق مختلف امکانپذیر کرده است. و پاکیزه تر سوختن سوخت های نفتی در مقایسه با زغال سنگ چهره مراکز صنعتی جهان را از شهرهایی دودآلود و سیاه به شهرهایی نسبتا پاکیزه تر تغییر داد. بتسنت نسیت نستی نست نست نست ینست ینستی نتس ینتس ینت سنیت سنیت سنتی نست ینتس ین

اگر چه نفت در دهه اخیر به طرز بی سابقه ای گران شده است، اما یکی دیگر از دلایل محبوبیت و کاربردِ وسیع این منبع فسیلی در توسعه صنعتی جهان، ارزانیِ آن بوده است. برای درکِ بهترِ ارزانی نفت، کارشناسان، معادل انرژی موجود در هر واحد از نفت خام را بر حسب نیروی انسانی (نفر/ روز) محاسبه کرده اند. اگرچه ارقام به دست آمده با هم متفاوت اند اما بر اساسِ بالاترین تخمین، ارزشِ انرژیِ یک لیتر نفت خام برابر با 5 هفته کارِ یک کارگر برآورد شده است. در محاسبه ای دیگر، ارزش انرژی یک بشکه نفت (معادل 42 گالن یا 159 لیتر نفت خام) برابر با 25000 ساعت نیروی انسانی (یعنی 12 سال کارِ 40 ساعت در هفته) تخمین زده شده است. این معادل سازی، صرفنظر از قیمت نفت به دلار و ریال در هر برهه از زمان، اهمیت کلیدی این منبع فسیلی در مکانیزه کردن فرآیندهای تولیدی و کاستن از نیاز به نیروی انسانی را نشان می دهد.   بتسنتس نیتسنیت سنیت نس یتنست ین تسینت سینت نسیت نست ینست ینت سین تسنی نس ین

از سوی دیگر، ثروت کلانی که از استخراج و فروش نفت و گاز طبیعی به دست آمده در سمت گیری پژوهش در دانشگاه ها و توسعه فناوری های معاصر و نتیجتا تبلیغ، ترویج و مشروعیت بخشیدن به الگوهای رایج مصرف انرژی در جوامع نقشی انکارناپذیر داشته است. مثلا همانطور که در منابع صفحه آلودگی هوا در کلان شهرها آمده است، نقش تاریخی شرکت های بزرگ نفتی و خودروسازی در عملکردِ حرفه ای شهرسازانِ دنیا و شکل گیریِ شهرهای بزرگ دنیا انکار ناپذیر است. مثال دیگر ظهورِ نهاد فراملیتی کشاورزی است که توسط سرمایه های نفتیِ آمریکایی پی ریزی و تحت عنوان «انقلاب سبز» و «اصلاحات ارضی» به گسترش بازارِ نهاده هایِ شیمیاییِ کشاورزی و نقل و انتقالِ (صادرات و وارداتِ) غیر ضروریِ محصولات زراعی در سراسر دنیا انجامیده است. خلاصه اینکه، ارزانی نسبیِ نفت، ویژگی های طبیعی آن، و قدرت اقتصادی و نفوذ سیاسیِ عظیمی که این ماده کانی در اختیار اربابان سرمایه در جهان قرار داد به همسو شدن انگیزه های سه قشر تاثیرگذار در ارتباط با وابستگی هر چه بیشتر جوامع به نفت انجامید. این سه قشر، خیل عظیم مصرف کنندگان، نخبگان علمی، و برنامه ریزان و سیاستگذاران کشورها هستند.  تبتسن سنت نسیت نستی نستنسیت نسیت نستی نسیت نسیت نسیت نستی نستی نست

به واسطه بروز پدیده تغییرات آب و هوایی، ادامه استفاده از این سوخت فسیلی با چالش هایی اساسی روبروست و جوامع بشری گزینه ای جز یافتن راه هایی جایگزین برای کاهش وابستگی به نفت ندارند. حال این سه گروهِ اثرگذار می باید برای یافتن و بکارگیری فناوری های مناسب همسو گردند.  نستسن سنبت سنت سنتب سنت سنتب سنبت سنینستبن سنب سبتنس بسنی سنب سنب س

با توجه به نکات بالا، در چشم انداز سال ها، دهه ها و سده های آتی در جهان، جوامعی پیروزمند اند که توانسته باشند، 1) به موقع از وابستگی خود به نفت (چه به عنوان منبع انرژی و چه به عنوان مادۀ اولیه برای تولید مصنوعات) بکاهند و با پیروی از دانش و فناوری های مناسب در جمیع حوزه های اقتصادی و اجتماعی از جمله ساخت و ساز، تولید انرژی، صنعت و کشاورزی، علاوه بر تداوم حرکتِ چرخ اقتصادی به خودکفایی و خوداتکایی دست یابند و 2) در رویارویی با بلایای طبیعی ناشی از تغییرات آب و هوایی، قوام لازم و تواناییِ کافی برای احیای مجدد جامعه، از لحاظ منابع انسانی، منابع طبیعی و ظرفیت های اقتصادی، را کسب کرده باشند. قطعا در ایران، که با تهدیدِ ادامه و تشدید تحریم ها از سوی کشورهای غربی نیز روبروست، رسیدن به خودکفایی و خوداتکایی اقتصادی اهمیتی مضاعف به ضرورت کاهش وابستگی ها به مصنوعات نفتی، انرژی به دست آمده از سوزاندنِ این سوخت فسیلی، و وارداتِ انواع کالاهای صنعتی و کشاورزی داده است. آسیب پذیری اقلیمی سرزمین ایران نیز، که همواره متاثر از کمبود بارندگی ها و پوشش جنگلی و مرتعی بوده است، در برابر تغییرات کنونی آب و هوایی در جهان به مراتب بیشتر از دیگر کشورهای دنیاست.   تستنس تنست نستی نستی نست ینت نستیی نت نتسی نت نتس نت سنیت نستی نست

شاید در نگاه اول، کاهش وابستگی به نفت در حال حاضر امری دشوار و یا حتی غیر ممکن به نظر آید. اما نمونه های معرفی شده در این بخش که از اقصی نقاط جهان گردآوری شده نشان می دهد که با نوآوری، بصیرت و درایت می توان به این هدف رسید. نکته قابل توجه اینکه، موفقیت تلاش های معرفی شده مرهونِ پرهیز از نگاهی تک بُعدی به انرژی است: فعالان و نوآورانِ موفق این عرصه پذیرفته اند که راه حل مؤثر را باید در اجرای منظومه ای از راهکارها جست و نه در تلاش در مسیر یافتن جایگزینی برای نفت که هم دارای ویژگی هایِ مطلوب آن و هم فاقد معایب آن باشد. جنبه دیگری از نگاه تک بُعدی این است که بخواهیم همانند گذشته تمامی نیازهای خود برای انواع انرژی را تنها از یک منبع تامین کنیم. لذا نکته قابل توجه در بررسیِ نمونه های معرفی شده تنوع منابع و سازگاری آنها با نیازهای گوناگون یک جامعه به انرژی است.  تبت سنتسنیت نستی نست ینستی نتس ین تسینت نسیت نست ین سن یتنست ین

همانطور که در بالا نیز به آن اشاره شد، تجارب جهانیِ معرفی شده در این بخش را در چهار گروه دسته بندی کرده ایم. برخی از نمونه ها اساسا متعلق به بیش از یک بخش است، و لذا پیوندهای لازم جهت دسترس آسانتر فراهم شده است. سه بخش اول، یعنی بهینه سازی مصرف، متنوع سازی منابع و محلی سازی تولید، بر راهکارها و فناوری های نوآورانه تمرکز دارند. بخش چهارم، یعنی فرهنگ آموزی (یا به بیان دقیقتر، فرهنگ پذیری) بخش پراهمیت دیگری است که به معرفی نمونه هایی از نوآوری هایِ عبرت آموز فردی می پردازد که در عمل منجر به تغییر عظیمی در دیدگاه های کنونی در رشته های مختلف علمی و حرفه ای جهان شده است. نمونه های بیشتری از این دست در صفحه نقش ما شهروندان نیز آمده است. شکی نیست که گذار از دوره ای که در آن نفتِ ارزان جایگزین میلیون ها کارگر در فرآیند تولید بوده است به دوره ای دیگر که در آن جوامع چاره ای جز افزودن نیروی انسانی بیشتر به فرآیندهای تولیدی خود ندارند، مستلزم پذیرش فرهنگی جدید در حوزه کار، تولید و مصرف است. از این رو، بدون شک، اطلاع رسانی، آموزش و بسترسازی فرهنگیِ مناسب برای گذارِ موفقیت آمیز به دوران پس از نفتِ ارزان و فراوان، از ملزومات توسعه سالم و پایدار کشورها در آینده خواهد بود.  تنتسنت نستی نسیت نست ینسیت نست ینس تینست ینست ینست ین ستینس

 
 
 
آرم و طراحی سایت، حمیرا شریفی 2008 ©آ