اادر خدمت اصلاح الگوی مصرف

سایت اطلاع رسانی اسفندیار عباسی

 پژوهش جامع               پژوهش مستقل               پژوهش مشارکتی              صفحه اصلی

پژوهش مشارکتی ب    

مقدمه

مطالعه موردی

اااااااامعرفی روستا

اااااااااهداف طرح

اااااااانتایج کار

ااااااااااااااشتغال و درآمد محلی

اااااااااااااپژوهش و انتشار دانش بومی

اااااااااااااتدوین برنامه آموزشی

ااااااااصاحبنظران چه می گویند

خدمات پژوهش مشارکتی

آموزش پژوهش مشارکتی

خواندنی ها

انتشارات مرتبط با پژوهش مشارکتی خورهه

حکمت دیرین در عصر نوین: کاربرد دانش بومی در توسعه پایدار

دانش بومی و توسعه پایدار: چاره ها و چالش ها

گاهنامه علمی- فرهنگی دانش بومی و توسعه (انگلیسی و فارسی)ا

پژوهش و انتشار دانش بومی

کنه گاوی

آفت یونجه

روغن حیوانی

بذرهای بومی

تلفیق طب سنتی و مدرن

غذاهای سنتی و فراویژه

داروی بیهوشی جدید

تا پیش از تحقق نتایج پژوهش مشارکتی در روستای خورهه و استفاده از دانش بومی برای حل مسئله بیکاری و درآمد نازل در روستا، دانش بومی در میان طبقه تحصیلکرده به ویژه نخبگان حوزه توسعه روستایی میراثی خرافی و عقب افتاده محسوب می شد. امروزه گاه در رسانه ها گزارشات مستندی در مورد روش های بیولوژیک کنترل آفاتِ ملهم از روش های بومی در ایران و جهان می شنویم ولی در زمان اجرای پژوهش مشارکتی خورهه (1380- 1377) و انتشار نتایج علمی مرتبط با دانش بومی این روستا و دیگر جاهای کشور از طریق گاهنامه دانش بومی و توسعه، افکار عمومی با آنچه امروز به پخش چنین گزارشاتی اجازه می دهد بسیار متفاوت بود. اطلاعات زیر در مورد دانش بومی از طریق ایستگاه تحقیقاتی دانش بومی خورهه در جامعه نخبگانی کشور اشاعه یافت و همراه با آثار نظریِ اساتید برجسته این حوزه پژوهشی، محیط فکری مساعدتری برای بهره برداری از میراث فرهنگی و قومی کشور در توسعه، تشویق حمایت ادارات دولتی از کارآفرینی با دانش بومی در سراسر کشور و نیز دستیابی به الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت را به وجود آورد. اینتستس نتیسنتی نست نست ینتس ینست ینست ینست ینست ینست  سن ی  ت سنتی سنت ینست یسنت ینست

ا■ دانش بومی که از طریق ایستگاه تحقیقاتی دانش بومی خورهه مطالعه و یا اطلاع رسانی شد: ا

 ا- دانش بومی به عنوان محک دانش جدید: بذر های بومی و ضرورتِ اصلاح الگوی مصرف در کشاورزی، رفع اتهام از روغن حیوانی تیتنست نستنتس نت نتنت

ا- دانش بومی به عنوان محرک دانش جدید: اختراع داروی بیهوشی جدید، روش غیر شیمیایی مبارزه با کنه گاوی، مبارزه با آفت یونجه بدون سموم شیمیایی

ا- دانش بومی به عنوان مکمل دانش جدید: تلفیق طب سنتی و مدرن، غذاهای سنتی و فراویژه

تلفیق طب سنتی و مدرن

دانش بومیِ تغذیه و بهداشت از میراث فرهنگی ارزشمند در جوامع کهن است. امروزه یکی از شاخص های توسعه در جوامع، تعداد اطبا و بیمارستان هاست. اما  شیوع بیماری های بسیار گسترده ای چون فشار خون، دیابت نوع دو، سرطان، پوکی استخوان در ایران و جهان گواهی است انکارناپذیر بر این واقعیت که وجود خدمات درمانی، مترادف با سلامت عمومی نیست. یکی از ملزومات دستیابی به سلامت عمومی در جامعه، دانش لازم برای کشت، فرآوری و پخت خوراکی های کامل و سالم است تا سیستم ایمنی بدنِ آحاد مردم تقویت شود و بدینصورت از سلامت کوچک و بزرگ و زن و مرد در جامعه محافظت گردد. پس حتی اگر خدمات درمانی از طریق شبکه های بهداشت، پزشکان عمومی و متخصص، و داروخانه های مدرن در جای جای کشور گسترش یابد، در نبود تغذیه سالم و کامل، دستیابی به بهداشت عمومی هدفی دور از دسترس باقی خواهد ماند. در توسعه محلی خورهه، با گردآوری روش های غیر شیمیاییِ کشتِ محصولات، و مستندسازی شیوه های بومی فرآوری و پخت غذا، بر ارجحیتِ پیشگیری بر درمان تاکید شد. از سوی دیگر، با همکاری بهداری دهستان، از مشورت و تجربه خبرگان محلی دهستان، از جمله قابله های محلی و شکسته بندان بومی، در ایستگاه تحقیقاتی دانش بومی خورهه استفاده شد. در مورد نارسایی های طب مدرن در تامین بهداشت عمومی و ضرورت تلفیق طب مدرن و طب سنتی گزارشی به قلم مسئول مرکز بهداشتی-درمانی دهستان خورهه، آقای دکتر رضا ولیان، به شرح زیر در گاهنامه دانش بومی و توسعه به چاپ رسید.  تینتتیتنست ستنتس نست ینت سنیت سنی نست ین  تصتنینت نتث نت ثنت صثت صنتث نت ص ثنت ص ث که سیتسیتسنتی

_______________________

همایش بین المللی طب سنتی و مفردات پزشکی در تاریخ 19-16 آبانماه 1379 با همکاری دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، وزارت بهداشت، سازمان بهداشت جهانی و نیز تعدادی از شرکت های داروسازی گیاهی کشور برگزار شد. در این همایش بی سابقه بیش از 35 رساله خارجی و 425 رساله از محققان ایرانی به صورت پوستر و سخنرانی ارائه شد. این رساله ها موضوعاتی چون طب سنتی در جوامع مختلف، تاریخ طب سنتی، طب گیاهی و موارد تخصصی همچون نازایی و امراض مفاصل و استخوان را در بر می گرفت. تتتیتنتنتنت نتنت نت ن تنت ن تسن نتنصتث نتصث ینتی نت نتی نتی ت نتیت نتی نتینت نتیت ا

آقای دکتر فرهادی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در مراسم افتتاحیه همایش گفت که با توجه به اثرات بیماری زای عوامل شیمیایی و صنعتی بر محیط زیست و ظهور بیماری های بی سابقه چون ایدز و نیز عدم دسترس بخش عظیمی از جمعیت کشور به امکانات بهداشتی و درمانی، طب مدرن عملا در پاسخگویی به نیازهای درمانی و بهداشتی جامعه ناتوان بوده است. از این رو احیای طب سنتی و گنجاندن روش های سنتی در عملکردهای متداول پزشکی کشور از ضروریات است. بیانیه پایانی همایش شامل پیشنهادات زیر است: 1) دوره آموزشی گیاه درمانی و طب مکمل برای دانشجویان طب عمومی در دانشگاه ها به عنوان یک واحد عملی مشخص گنجانده شود. 2) تسهیلات لازم برای تحقیق، تولید و توزیع گیاهان دارویی ایجاد گردد و مجوز قانونی برای شرکت های تولیدی و کلینیک های گیاه درمانی صادر گردد. 3) بانک اطلاعاتی حاوی اطلاعات مربوط به طب سنتی، گیاه درمانی و طب مکمل ایجاد گردد. اتینتنیمنین منصن منصث منصث منصثن صنث منصثث  ن تنیت یت ینتینت یتی نتینت ینت ییببی

تاریخ طب سنتی نشان می دهد که این روش های طبیعی پیشگیری و درمان، عملا مؤثر و کارآمد بوده اند. معتبر شناختن و کمک به احیای طب سنتی در کنار طب مدرن، دسترس مردم به خدمات درمانی را بیشتر می کند و به سلامت جمیع اقشار مردم می افزاید. تیتنست نستنتن سیت نسیت نسیت نسیت نسیت نسیت نسیت نسی تنسیت نستی نست ینست ینست یتنتیت نتصنت نتا

بالا

غذاهای سنتی و فراویژه

بخشی از بیماری های کنونی جوامع به غذاهایی بر می گردد که ریشه در فرهنگ غذاییِ سنتی و بومی مردم ندارد. متاسفانه امروزه بر اثر تبلیغات تجاری و  تخلفات اختلافی در پژوهش و نشر، مردم در جوامع مختلف دنیا به مصرف محصولات غذاییِ بیماری زایی رو آورده اند که جایگاهی در تغذیه سالم و سنتی آنها نداشته است. مثلا مصرف نمک طبیعی طی قرون موجب سلامتی جوامع بود اما امروزه مصرف نمک تصفیه شده که از سوی تولید کنندگان این نوع نمک و صنایع غذایی بزرگ دنیا حمایت می شود، موجب بالا رفتن فشار خون و بروز بیماری هایی چون امراض عروقی و قلبی، بیماری های کلیوی و سکته مغزی شده است. از سوی دیگر، استفاده از روغن نباتی که توسط تولید کنندگان بزرگ دانه روغنی سویا حمایت می شود موجب اپیدمی دیابت نوع دو در سطح جهانی شده است. این در صورتی است که روغن حیوانی و روغن های سنتی دیگر که قرن ها مورد اعتماد و مصرف مردم جهان بوده با اتهامات بی پایه و غیر علمی از دَور خارج شده است. گردآوری و ترویج دوبارۀ روش های تغذیه بومی تواناییِ جسمانی مردم در جوامع کهن جهان را به ایشان باز می گرداند و از هزینه های گزافِ مرتبط با الگوهای نادرست استفاده از خدمات درمانی و دارو رهایی می بخشد. تتتنت ینت نستنت یسنت سیت سنت سنتی سنت سن سنت ا

گزارش زیر (گاهنامه دانش بومی و توسعه، سال 2، شماره 1 و 2، بهار و تابستان 1381) حاصل تلاش پژوهشگران تغذیه خانم ها دکتر مهین آذر و آزاده امین پور در مورد غذاهای سنتی و فراویژه است. ترکیبات مؤثر خوراکی های بومی از جنبه های مهم پژوهش دانش بومی تغذیه است.  تتنت ینت نتس نتنت سنت سینت سینت سی سی نتسنت سینت سینتستیتنست نستی نست ینت سنی ت

________________

پژوهش های زیر توسط اساتید دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به ترتیب در سه همایش بین المللی زیر ارائه شد: شانزدهمین کنگره بین المللی تغذیه، مونترال، کانادا، 1997، هفتمین کنگره تغذیه بالینی، دهلی نو، هند ، 1999، و سومین کنفرانس تغذیه و ایمنی غذا، پکن، چین، 2000. اتتتینتنتس تس ن تنتنت نت نت نت ن نت ن ننت نینتی نتنتتیت نتسنت سیینس نتست سنت یسیت سینت ست یسیت

غذاهای سنتی استان فارس

در این پژوهش، یکصد و هفت غذای ترکیبیِ سنتی مورد مصرف در 15 شهرستان استان فارس بررسی شد. بنا به تعریف، غذای سنتی به غذایی گویند که خاص منطقه ای از کشور باشد و جای دیگر استفاده نشود. اطلاعات از طریق پرسشنامه توسط بهورزان شبکه بهداشتی - درمانی  از مادران در خانوارها گردآوری شد. اکثر غذاهای شناسایی شده (88 درصد از آنها) ازمواد غیر گوشتی (مانند غلات و حبوبات، لبنیات، سبزیجات و صیفی جات) تهیه  می شود. گندم قوت اصلی مردم این استان است و لذا بسیاری از غذاهای سنتی از گندم تهیه می شود. نزدیک به 42 درصد از غذاها از گندم و انواع حبوبات و 29 درصد آنها از ترکیب لبنیات (ماست، دوغ و کشک) با غلات (یا بدون آنها) طبخ می شود. نزدیک به 18 درصد غذاهای سنتی استان فارس به صورت تخمیری تهیه می شود. در این پژوهش، نمونه هایی از این غذاها در آزمایشگاه مورد تجزیه قرار گرفت. شیر در بیشتر این غذاها (66 درصد) یافت می شود و پس از آن ماهی ، غلات و حبوبات و بالاخره میوه و سبزیجات به ترتیب در تهیه  غذاهای سنتی منطقه نقش دارند. تنتنیتن تسنت نتن سنیت  تی  نتنت نت نت نت نت نت ا  

غذاهای سنتی و فراویژه در ایران

در طب سنتی ایران غذاهای فراویژه یا غذاهای سلامتبخش به آن دسته از خوراکی ها گفته می شود که محتویات آن فواید زیر را برای سلامتی و فیزیولوژی بدن داشته باشد: 1) تقویت کلی بدن، 2) پیشگیری از امراض و کمک به بهبودی بیمار پس از ابتلا و 3) تسهیل و تسریع دوران نقاهت. در این مقاله بیست و دو نمونه از غذاهای ترکیبی (تخمیری و غیر تخمیری) از 15 شهرستان  استان فارس و 10 شهرستان استان کرمان بررسی شد. محتویات اصلی این غذاها را گیاهان (از جمله دانه ها و برگ ها) و لبنیات (از جمله دوغ و کشک) تشکیل می دهند. با استفاده از روش استاندارد، ترکیبات اصلی غذایی و میزان املاح معدنی (کلسیم، سدیم، پتاسیم، منگنز، منیزیم، آهن، روی و مس) و ویتامین ها بررسی شد. در این مقاله همچنین دلایل علمی برای فراویژگی و بهبود تغذیه ای همه غذاها که عامل مؤثر در ارتقای سلامتی می باشد مورد بحث قرار گرفته است. اتتنینتنتنیت نستنتسینت سنتس نت یتنتی نت نتست سنت نتست س ینت

لوور و لچو، دوغذای فراویژه از استان فارس

رژیم غذایی ایلات و عشایر فارس با علاقه خاصی توسط مردم نگاران مورد مطالعه قرار گرفته است. بدین صورت گزارشات دقیقی از خواص طبی و کام پذیری رژیم غذایی گذشتگان این اقوام تهیه شده است. در مطالعه حاضر، اطلاعات مشابه در مورد دو غذای تخمیری این اقوام به نام لوور و لچو که هر دو با کشک درست می شود فراهم شده است. دیگر محتویات این دوغذا را دانه های روغنی موسوم به بخورک و بادام تلخ تشکیل می دهد. استفاده از لوور و لچو در میان ساکنان بومی شهرستان های مختلف فارس نیز متداول است که به عنوان تنقلات میان وعده خورده می شود. لوور و لچو از غذاهای مناسب زمان کوچ محسوب می شوند چون مغذی  اند و زود فاسد نمی شوند. تنتتنتیت تی تیتنستن سنت سیتنت نت ت یتنت نتینت ین نتسنت سیت سیت سین تسین ا

در این پژوهش، عناصر غذایی این دو غذا شناسایی شد. جالب توجه اینکه، فرآیند تخمیر، تلخی دانه های روغنی را می گیرد. عناصر غذایی موجود در این دو غذا کلسیم، آهن، تیامین (ویتامین ب 1) و ریبوفلاوین (ویتامین ب 2) است. میزان کالری این دو غذا بالا نیست اما در فرهنگ تغذیه این اقوام، از نظر فراویژگی در الگوی رژیم غذایی روزانه آنها، غذای با ارزشی محسوب می شود. تنتن تنت نتینت نتس تسینت سی نتسین ت سیتس ین سن تسن سنیا 

بالا