اادر خدمت اصلاح الگوی مصرف

سایت اطلاع رسانی اسفندیار عباسی

صفحه اصلی    معرفی سایت    تازه های سایت    همکاری با سایت   درباره اسفندیار عباسی    تماس با ما

مقاله ها و پیوندها:    بخش اول - آلودگی اطلاعاتی    بخش دوم - توسعه محلی 

خدمات پشتیبانی پژوهش            خدمات پشتیبانی نشر             خدمات پشتیبانی توسعه محلی

 برای پژوهشگران          برای اولیا و مربیان           برای برنامه ریزی و سیاستگذاری       

    ا مقاله ها و پیوندها - توسعه محلی و اصلاح الگوی مصرف ا

نمای بزرگتر 1

تصویر 2. نمونه ای از همخوانی یک تالاب با مظاهر طبیعی محیط (رودخانه و مزارع اطراف)ا

فناوری های مناسب برای تامین و مصرف بهینه آب

راهنمای ساخت تالاب مصنوعی از نوعِ زیر سطحی با جریان افقی: ویژه بازیافتِ پسابِ واحدهای مسکونی در مناطق روستایی و شهرک های مسکونی برای مقابله با خشکسالی

بازگشت به فهرست کتاب

 نمایش مناسب برای چاپ (پی دی اف)ا

 3. مراحل طراحی تالاب

3.2. بررسی اراضی موجود، انتخاب مکان و تعیین افتادِ تالاب

همانطور که در بخش قبلی نیز آمد، ممکن است به لحاظ محدودیت های اراضی موجود، تالاب باریک تر و یا پهن تر ساخته شود. در برخی نقاط که محدودیت شدیدتر زمین حاکم است ممکن است طراحی تالاب به صورت پلکانی انجام شود. در این نوع از تالاب، آب خروجی از یک بخش، به درون  بخش بعدی که در سطحی پایین تر است سرازیر می شود و بدینصورت از زمین موجود به نحو احسن استفاده تالابی می گردد. نکته مهم اینکه، انتخاب زمین و تعیینِ افتادِ تالاب (قرار گرفت و جهت آن) از پیشنیازهایِ طراحی تالاب است. نتیت سنتسنیتنسیت نسیت نس نست ینست ینست ینست ینست ینس تینت سینت سنیت سن یتنس ینس ی

در بالا به نکاتی احتیاطی در خصوص انتخاب مکان تالاب اشاره شد. در اینجا دو معیارِ دیگر را برای انتخاب مکان و زمین مناسب برای تالاب می افزاییم: 1) جنس خاک و 2) شیب عمومی زمین. هر چه خاک زمینِ مورد نظر رُسی تر باشد و مکان آن پایین دست منازل و بالا دست مزارع و باغات باشد، تالابی کارآمدتر، مطمئن تر و کم هزینه تر به دست خواهد آمد.  تیتست نست نستی نست ینست ینست ینست ینست ینست ینست ینس ین

اساسا زمین هایی که خاک آنها آب را آسان تر از خود عبور می دهد برای ساخت تالاب کمتر مناسب اند. بر اساس تجارب میدانی و پژوهش های علمی، خاک مکان احداث تالاب باید حداقل حاویِ 13% رُس باشد که بتوان از خاکِ محل در مرحله زیرسازی استفاده کرد. در این ارتباط دو سوال مطرح می شود: چگونه بفهمیم که آیا خاک محل مورد نظر شامل این مقدار رُس است یا خیر؟ و از کجا معلوم که همین میزان خاکِ رُس در تمامی نقاطِ زمینی که در نظر گرفته ایم وجود دارد؟ برای پاسخ دادن به این سوالات تالاب سازان اقدام به حفر سوراخ های اکتشافی می کنند، سوراخ هایی به عمق 2 تا 3 متر در دو یا سه جای مختلف نزدیک به محوطه مورد نظر. (ترجیحا این سوراخ ها نباید درون خود محوطه حفر شود چون چنانچه این زمین برای احداث تالاب انتخاب شود، این سوراخ ها ممکن است مکانی برای نشت آب پس از احداث تالاب گردند.) مسلما هر چه مساحت تالاب بزرگتر باشد، تعداد بیشتری از این سوراخ ها می باید حفر گردد. به طور متوسط، برای نیم هکتار اول 3 سوراخ و برای هر نیم هکتار بعدی، یک سوراخِ بیشتر حفر می شود. سوراخ های اکتشافی، علاوه بر کمک به سنجش محتوای رُسی خاک، به تالاب سازان اطلاعات مهمی در مورد نکات زیر نیز می دهد:   تیتنتس نت سنت نست ینستی نستی نستی نست ینست ینست ینستی نست ینتس ین سنی نسبت سنیبت سی

1) ضخامت افق های (لایه های) مختلف خاک. با توجه به لایه های خاک می توان دریافت که فاصله تالاب با بستر سنگی زمین چقدر است. اگر سنگِ مادر کمتر از یک متر و نیم با سطح زمین فاصله داشته باشد، تالاب سازان باید زمین دیگری را برای احداث تالاب انتخاب کنند.  تیتنسنت سنت سنیت نست ینست ینستی نست ینت سنبت سنبت سنبت سنب

2) فاصله تالاب با سفره های زیر زمینیِ آب. اگر سوراخ های اکتشافی 3 متری به لایه های آبدار برخورد کنند، نقطه  مورد نظر برای ساخت تالاب مناسب نیست. ت نتس سن سنت نستی نتس ینستی نسیت سنتتب بسنت بسنیتب سنبتس نب ستبن

3) جنس خاک در افق های مختلف خاک. حفر این سوراخ ها به تالاب سازان فرصت می دهد که نفوذ پذیری خاک را در عمق های مختلف خاک بررسی کنند و مطلوبیت مکان تالاب را بهتر بسنجند. زمینی که در لایه های رویی حاوی مقادیر زیادی رس باشد ممکن است در لایه های  پایینی سنگلاخ یا شنی باشد و بالعکس.  یتسنت سنت سن تسنت نتس ینتس ینت سینت سینت سنیت سنیت نسی تنست ینتس

برای سنجش میزان رُسِ خاک، نمونه ای از افق یک متری استخراج می کنند. این نمونه را می توان به آزمایشگاه فرستاد و یا در محل از طریق روشی تجربی ارزیابی کرد. اگر گزینه اول انتخاب شود، از آزمایشگاه بخواهید که پی اِس دیِ خاک را مشخص کند. پی اِس دی مخففِ اصطلاحی تخصصی به معنیِ «پراکنش اندازه ذرات خاک» است، یا به عبارت ساده تر، «خاک از چه درصد خاک رُس، سیلت و ماسه تشکیل شده است؟». این اسامی اساسا برای اشاره به دانه بندی خاک است. رُس از همه ریزتر، سیلت کمی درشت تر و ماسه از همه درشت تر است. برای سنجش دقیق، لازم است که خاک هر سوراخ جداگانه آزمایش شود. اما معمولا برای صرفه جویی در هزینه های آزمایشگاهی سه نمونه خاک را با هم مخلوط می کنند. این روش چندان دقیق نیست لذا روش تجربی که گزینه ای ساده تر و کم هزینه تر از تست آزمایشگاهی است قابل اعتماد تر است.  تبستنستنسی نستی نست ینست نست ینت سنت سنیت سنت ینست یسنت ینست یسنت ینست ینست ینت سنیت سنی

برای انجام این روش، ظرفی شیشه ای مطابق آنچه در آن خیار شور، انواع ترشی، زیتون یا غیره می فروشند تهیه می کنیم. مقداری از خاک افق یک متری خاک را درون این شیشه می ریزیم به صورتی که سه چهارم شیشه را پر کند. سپس آنقدر آب به خاک اضافه می کنیم که خاک درون شیشه کاملا خیس و فضای باقیمانده شیشه پر شود. سپس یک قاشق غذاخوری نمک طعام به این مخلوط اضافه می کنیم. در شیشه را محکم می بندیم و شیشه را خوب تکان می دهیم (به مدت چند دقیقه) تا تمام ذرات خاک جابجا و با آب مخلوط شود. بعد شیشه را بی حرکت در گوشه ای قرار می دهیم تا محتویات آن به تدریج ته نشست شود. محلول نمک به ته نشست شدن ذرات خاک سرعت می بخشد. این آزمایش را می توان برای هر سوراخ اکتشافی به طور جداگانه تکرار کرد. تی نست نستنست ینست ینتس ینت سینتس نیت سنیت سنتی سنتی سنت ینتس

پس از یکی دو روز، محتویات آب به طور کامل ته نشین می شود. حتی با نگاهی سطحی می توانیم لایه های مشخصی را در شیشه تشخیص بدهیم. درشت ترین دانه ها (یعنی سنگ و ماسه) به ته شیشه نشست کرده است. لایه بعدی متعلق به دانه های سیلت است و لایه بعد از آن به خاک رُس اختصاص دارد. اگر مواد گیاهی و ارگانیک (مثل خار و خاشاک، انواع دانه ها و بافت ریشه ای) به نمونه خاک ما وارد شده باشد، ته نشست این مواد لایه ای نازک روی لایه رُسی تشکیل می دهد. تیتنس نست نست ین تسنیت سن یتنست بنت بسنت بسنتب سنت بسنب تسن بتسنب سن بتس

لایه های شکل گرفته در شیشه به قدری واضح است که می توان درصد رُس، سیلت و ماسه را از روی آنها گمانه زد. مثلا اگر لایه رُسی تقریبا یک هفتم ارتفاع خاک موجود در شیشه باشد، درصد خاک رس ما چیزی در حدود 13 تا 15 درصد است. وجود این مقدار (یا بیشتر) خاک رُس به ما می گوید که می توانیم از خاک محل برای زیرسازی تالاب استفاده کنیم چون حاوی خاک رُس کافی است. اما اگر ضخامت این لایه کمتر از این باشد باید برای زیرسازی تالاب از مکان دیگری خاکِ رس به محل احداث تالاب منتقل کنیم. اگر نمونه خاک ما فاقد رس باشد یا درصد آن خیلی چشمگیر نباشد، بهتر است کاوش خود را برای یافتن مکان بهتری برای احداث تالاب ادامه دهیم تا حد امکان از هزینه های مرتبط با حمل و نقل خاک رُس یا خریداری غشاء پلاستیکی برای زیرسازی تالاب بی نیاز باشیم. تت سنتسنتس نیت سنیت سنیتب سنبت سنبت سنبتس نست سنبت سنس نسن   بسیت

شیب عمومی زمین از این لحاظ معیار قرار می گیرد که تالاب باید پایین دستِ روستا احداث شود با این هدف که پسابی که در شبکه هدایت می شود، با قوه جاذبه به تالاب برسد و نیازی به پمپاژ و مصرف انرژی نباشد. در ارتباط با شیب عمومی زمین، محل ایده آل برای تالاب همچنین مکانی است که بر اراضیِ زراعی یا باغاتی که از آب تصفیه شده تالاب بهره خواهند برد سوار باشد تا برای انتقال آب به این اراضی نیز نیاز به پمپاژ نباشد. این دو نکته و نکات احتیاطی بخش قبل را در مورد تمامی اراضیِ موردِ نظر مرور کنید و سپس  زمین واجد شرایط که دارای مساحت کافی نیز هست را از میان آنها انتخاب کنید. گاه ممکن است به لحاظ محدودیت های جغرافیایی در یک روستا، به جای یک تالاب، به اجبار چند تالاب، در اندازه های کوچک تر اما جملگی در نقاط ایده ال از جمیع شرایط ساخته شود که البته از نظر فنی بلامانع است.  بتس تنس تنستی نتس نبت نبت سنبت سنبت سبنتس نبست بنتس بنستب سنبت سنبت سن علاوه بر ملاحظات بالا، برای کاستن از هزینه خاکبرداری و به وجود آوردن زیباترین چشم انداز، مطلوب است که محدوده و جهت گیریِ تالاب با در نظر گرفتن پستی و بلندی های محیط اطراف (افتادِ زمین) به گونه ای انتخاب شود که تالاب به موازات خطوط تراز زمین قرار گیرد. این موضوع وقتی اهمیت بیشتری می یابد که زمینی که در نظر گرفته ایم دارای شیبی محسوس باشد. اگر تالاب به جای موازی قرار گرفتن با خطوط تراز، با شیب همسو شود، برای به دست آوردن شیب مناسب در خود تالاب میزان خاکبرداریِ زیادتری لازم می گردد. همچنین چنین تالابی چشم انداز جالبی هم نخواهد داشت. تالاب همچنین باید با دیگر مظاهر طبیعی محیط همخوانی داشته باشد. به هر حال عدم رعایت این اصول ممکن است جابجایی خاکِ بیشتر را بر عملیات خاکبرداری تحمیل کند و یا نهایتا تالاب احداث شده با ریخت زمین اطراف خود همخوانی نداشته باشد. یتنتسن سنت نست نست ینت سنیت سنیت سنیت سنیت نست ینس تینست نی سنی نس ین

پیا<< قبل   فهرست   بعد >>ا